🎵 Podcast: HTTP2 Nedir?
HTTP2 Nedir? (Basit Anlatım)
HTTP2’nin tam olarak ne olduğunu anlamak için önce şunu düşünelim: Bir sitenin adresini yazdığınızda veya bir linke tıkladığınızda ne olur? Tarayıcınız, o web sitesinin sunucusuna sayfanın görüntülenmesi için gerekli bilgileri almak üzere bir “istek” gönderir. Sunucu da bu isteğe yanıt verir ve sayfanın tüm içeriğini (örneğin sayfanın ana kodları (HTML), sitenin görünümünü oluşturan CSS dosyaları, görseller, videolar, etkileşimli öğeler için JavaScript dosyaları vb.) gönderir. HTTP protokolü aslında tarayıcı ile sunucu arasında bu isteklerin ve yanıtların iletilmesinde kullanılan dil ve yöntemdir. Önceki sürüm olan HTTP1.1, kendi döneminde işlevseldi. Ancak günümüz web siteleri çok daha karmaşık hale geldi ve bir sayfanın tamamen yüklenebilmesi için birçok farklı dosyanın (onlarca görsel, birkaç CSS dosyası, JavaScript dosyaları vb.) indirilmesi gerekiyor. Bunu şöyle hayal edin: Bir evdeki tüm eşyaları taşımak istiyorsunuz (bu eşyalar = bir web sayfasındaki dosyalar) ve yalnızca bir yardımcıyla çalışıyorsunuz. HTTP1.1’de işleyiş şuna benziyordu: Siz ve yardımcınız her defasında yalnızca bir eşya alıp götürebiliyordunuz. Bir eşya tamamen taşınmadan diğerine başlanamıyordu. Eğer o eşya çok ağırsa (örneğin büyük boyutlu bir dosya), diğerleri beklemek zorundaydı. Bu soruna “Head-of-Line Blocking” (ön sıranın tıkanması) deniliyordu ve yüklenme süresini ciddi şekilde uzatıyordu. Bunu biraz hızlandırmak için tarayıcılar aynı anda birkaç “sınırlı yol” (genellikle 4 ila 8 paralel bağlantı) açabiliyordu ki birkaç eşya aynı anda taşınabilsin, fakat bu da sınırlıydı ve sorunu kökten çözmüyordu. Şimdi gelelim HTTP2’nin bu sorunu nasıl çözdüğüne. HTTP2, sanki ev taşımak için sadece bir kişiden değil, tüm aile ve arkadaşlarınızdan yardım aldığınızı düşünün. Herkes aynı anda, farklı yollar üzerinden, eşyaları taşımaya başlıyor. HTTP2’de tarayıcı ve sunucu çok sayıda isteği ve yanıtı aynı anda ve paralel olarak, tek bir bağlantı üzerinden birbirine iletebiliyor. Bu özelliğe “Multiplexing” deniliyor. Yani tarayıcı artık bir dosyanın tamamen inmesini beklemiyor ki sonra diğeri için istek göndersin؛ tüm dosyaları neredeyse eşzamanlı isteyebiliyor ve sunucu da bunları tarayıcıya optimize edilmiş şekilde geri gönderiyor. Bu da sayfanın yüklenme hızını gözle görülür biçimde artırıyor.Bu makalede özetle ne öğreneceğiz:
| Makalenin Önemli Notlarının Özeti | Basit ve Uygulamalı Açıklama |
| HTTP2 Nedir? | Web’de veri aktarımı için yeni nesil standart protokol; HTTP1.1’in yerine geçerek tarayıcı ile sunucu arasındaki iletişimi hızlandırır. |
| Ana amacı nedir? | Web sayfalarının yüklenme süresini önemli ölçüde azaltmak ve sitenin genel performansını iyileştirmek. |
| Hızı nasıl artırır? (En önemli teknik) | Multiplexing: HTTP1.1’de her yeni istek için ayrı bağlantı veya bekleme gerekirdi; HTTP2’de ise çok sayıda istek ve yanıt tek bir ağ bağlantısı üzerinden eşzamanlı gönderilip alınabilir. |
| Hızı nasıl artırır? (Diğer teknik) | Header Compression (Başlık Sıkıştırma): Tarayıcı ile sunucu arasında her istek ve yanıtta taşınan gereksiz başlık verilerinin boyutunu küçültür. |
| Hızı nasıl artırır? (Diğer teknik) | Server Push: Sunucu, tarayıcının yakında ihtiyaç duyacağını tahmin ettiği kaynakları (ör. CSS veya JavaScript dosyaları) tarayıcı istemeden önce gönderebilir. |
| Veri formatı nasıl? | Binary (İkili) format kullanır; HTTP1.1’deki metin tabanlı formata göre daha verimlidir. |
| SEO’ya doğrudan etkisi nedir? | Sitenin hızını ciddi şekilde artırır; bu da kullanıcı deneyimini (UX) doğrudan olumlu etkiler ve özellikle Core Web Vitals kapsamında Google sıralama faktörlerinden biridir. |
| HTTP2 için HTTPS kullanmak şart mı? | Evet. İlk standartta zorunlu olmasa da, tüm büyük tarayıcılar HTTP2’yi yalnızca şifrelenmiş bağlantılarda (HTTPS) uygular ve etkinleştirir. Dolayısıyla pratikte HTTPS zorunludur. |
| Hangi eski optimizasyon teknikleri geçerliliğini yitirdi? | HTTP1.1’de bağlantı sayısı sınırlamasını aşmak için kullanılan CSS ve JavaScript dosyalarını birleştirme (Combine) veya birden fazla alt alan adı (Domain Sharding) kullanma yöntemleri HTTP2’de artık gerekli değildir; hatta performansı düşürebilir. |
| HTTP2’yi nasıl kullanabilirim? | Bu protokolün, sitenizin barındırıldığı web sunucu yazılımı (ör. Apache, Nginx, LiteSpeed) tarafından desteklenmesi ve etkinleştirilmesi gerekir. Web sitesinin ana kodunda değişiklik yapmanıza gerek yoktur. |
Web sitenizi yeni nesil web hızına donatın!
HTTP/2 protokolü, gelişmiş özellikleri sayesinde sitenizin yüklenme hızını gözle görülür şekilde artırır. Bu teknik yükseltmeyle kullanıcılarınızı şaşırtın ve yavaş rakiplerinizin önüne rahatça geçin.
HTTP2’nin Hızı Artırmak İçin Diğer Teknikleri
HTTP2 yalnızca Multiplexing ile sınırlı değildir; hız artırımı için başka teknikler de sunar:
- Fazladan verilerin (Header’ların) sıkıştırılması: Her istek ve yanıtla birlikte tarayıcı ya da sunucuya ait ek bilgiler gönderilir. HTTP2 bu bilgileri sıkıştırarak boyutlarını küçültür ve daha hızlı iletilmelerini sağlar. Bu, kutuların üzerine uzun açıklamalar yazmak yerine kısaltmalar ya da kodlar kullanmaya benzer.
- İhtiyaç duyulmadan önce veri gönderimi (Server Push): Sunucu, tarayıcının sayfayı gösterebilmesi için kesinlikle gerekli olacak dosyaları (örneğin ana CSS veya JavaScript dosyaları) tarayıcı resmî olarak istemeden önce gönderebilir. Bu, arkadaşlarınızın siz “Lütfen bunu getir” demeden önce bazı gerekli eşyaları önceden yanınıza bırakmasına benzer. Böylece bu dosyaları istemek için gereken zaman ortadan kalkar.
Siteniz ve SEO için nihai sonuç
Tüm bu geliştirmeler ne sağlar? Asıl sonuç, özellikle içerik ve dosya sayısı çok olan web sitelerinde çok daha yüksek yükleme hızıdır.
Bu yüksek hızın SEO ile doğrudan ilişkili iki büyük avantajı vardır:
- Daha iyi kullanıcı deneyimi: Kullanıcılar hızlı sitelerden daha fazla keyif alır, sitede kalma ve etkileşimde bulunma olasılıkları artar. İyi kullanıcı deneyimi, SEO’nun temel hedeflerinden biridir.
- Google ve diğer arama motorlarındaki sıralamaya etkisi: Site hızı, Google gibi arama motorlarının web sitelerini sıralarken dikkate aldığı önemli faktörlerden biridir. Google, doğrudan sayfa yükleme hızı ve kararlılığı ile ilgili Core Web Vitals kriterlerini belirlemiştir ve bunlar sıralamayı etkiler. HTTP2, hızı artırarak bu metriklerin iyileştirilmesine yardımcı olur.
Dolayısıyla HTTP2 kullanmak yalnızca ziyaretçilerinizin sitenizde daha iyi bir deneyim yaşamasını sağlamakla kalmaz, aynı zamanda web sitenizin arama sonuçlarındaki konumunu iyileştirmeye ve SEO’da başarıya ulaşmanıza da doğrudan ve dolaylı olarak katkı sunar.
HTTP2 ile HTTP1.1 Arasındaki Temel Farklar ve Avantajları:
- İkili veri kullanımı (Binary): HTTP1.1 metin tabanlı veri kullanırken, HTTP2 verileri ikili (binary) formatta aktarır. Bu ikili format, HTTP1.1’in metin tabanlı formatına göre daha verimli olup ağ genelinde daha yüksek performans sağlar.
- Header sıkıştırma: HTTP1.1’de istek ve yanıt başlık bilgileri (header) tekrarlı ve sıkıştırılmadan gönderilirdi. HTTP2’de ise bu header’lar (HPACK algoritması ile) sıkıştırılır. Bu, tarayıcı ve sunucu arasında iletilen veri miktarını azaltarak performansı artırır. Araştırmalar, header sıkıştırmanın web sitelerinin yüklenme hızını %30’a kadar artırabildiğini göstermektedir.
- Multiplexing (Çoklama): HTTP2’nin en önemli fark ve avantajlarından biridir. HTTP1.1’de tek bir TCP bağlantısı üzerinden yalnızca bir istek gönderilip yanıt alınabiliyordu, bu da kuyruklama ve gecikmeye (Head-of-Line Blocking) yol açıyordu. HTTP2 ise tek bir TCP bağlantısı üzerinden birden fazla isteğin aynı anda gönderilip birden fazla yanıtın aynı anda alınmasına olanak tanır. Bu sayede HTTP1.1’de hız için kullanılan paralel bağlantı açma ihtiyacı ortadan kalkar ve bağlantı bekleme gecikmesi yok olur. Multiplexing ile tarayıcı, sayfadaki (DOM) tüm kaynakları önceki dosyaların indirilmesini beklemeden aynı anda talep edebilir. Bu fark, Waterfall grafiklerinde açıkça görülür; HTTP1.1’de dosya indirmeleri ardışık şekilde görünürken, HTTP2’de birçok dosya eşzamanlı olarak indirilmeye başlar.
- Server Push: HTTP2’de Server Push sayesinde sunucu, tarayıcının sayfayı görüntülemek için kesinlikle ihtiyaç duyacağı dosyaları (ör. CSS, JavaScript, fontlar) tarayıcı talep etmeden önce gönderebilir. HTTP1.1’de tarayıcı önce HTML belgesini indirip ayrıştırır, ardından gerekli kaynaklar için (ör. <script> veya <link> etiketleri) ayrı ayrı istekler gönderirdi. Bu gidiş-geliş (ping pong) süreci gecikmeye sebep olurdu. Server Push bu gecikmeyi önceden gerekli kaynakları göndererek azaltır, bu da daha hızlı sayfa yükleme ve daha iyi kullanıcı deneyimi demektir.
- Asenkron yapı: HTTP2 asenkron çalışır; yani sunucu, yanıtları isteklerin alındığı sırayla göndermek zorunda değildir. Bu esneklik, küçük ve hızlı yanıtların daha erken gönderilebilmesine olanak tanır ve böylece hız artışı sağlar.
Temel Karşılaştırma Tablosu: HTTP1.1 vs HTTP2
Daha iyi anlamak için, bu iki protokolün temel özelliklerini aşağıdaki tabloda karşılaştırıyoruz:
| Özellik (Feature) | HTTP1.1 | HTTP2 | HTTP2’nin Kısa Avantaj Açıklaması |
| Veri aktarım formatı | Metin tabanlı (Text-based) | İkili (Binary) | Daha hızlı ve verimli işleme, daha az hata |
| Bağlantı yönetimi | Sınırlı paralelleştirme için birden fazla TCP bağlantısı | Tüm istek ve yanıtlar için tek TCP bağlantısı | Birden fazla bağlantı oluşturma yükünü azaltır |
| İstek/yanıt gönderim şekli | Sıralı ve engelleyici (Sequential/Blocking) | Çoklu ve engelleyici olmayan (Multiplexed/Non-blocking) | Kaynakların paralel yüklenmesi, önceki işlemlerin bitmesini beklemeden |
| Head-of-Line Blocking (Satır başı engelleme) | Var (HTTP seviyesinde) | Büyük ölçüde giderilmiş (HTTP seviyesinde) | Yavaş bir kaynağın yükleme süresini geciktirmesini önler |
| Header sıkıştırma | Yok veya çok basit | HPACK algoritması ile verimli | Tekrarlanan verilerin hacmini azaltır, hızı artırır |
| Server Push (Önceden sunucu gönderimi) | Yok | Var | Tarayıcı talep etmeden önce gerekli kaynakları göndererek gecikmeyi azaltır |
| Şifreleme gerekliliği (HTTPS) | Opsiyonel | Pratikte zorunlu (ana tarayıcılar tarafından uygulanmıştır) | Artan güvenlik, fiili bir gereklilik |
| İlgili optimizasyon teknikleri | Dosya birleştirme (Combine), Alan adı bölme (Domain Sharding) | Çoğunlukla gereksiz veya hatta zararlı | Geliştirme ve bakım sürecini basitleştirir |
Teknik bir yükseltmeyle hız puanınızı ve SEO sıralamanızı geliştirin!
Google hızlı siteleri sever. HTTP/2’ye yükseltme, doğrudan Core Web Vitals metriklerine ve sitenizin hızına olumlu etki ederek, arama sonuçlarında sıralamanızın yükselmesine büyük katkı sağlar.
HTTP2’nin SEO Üzerindeki Etkisi:
Daha önce de belirtildiği gibi, site hızı kullanıcı deneyimi (UX) açısından son derece önemli bir faktördür ve Google kullanıcı deneyimine büyük önem verir. Google’ın sıralama faktörlerinin önemli bir parçası olan Core Web Vitals metrikleri (örneğin LCP – Largest Contentful Paint, FID – First Input Delay, INP – Interaction to Next Paint ve CLS – Cumulative Layout Shift), doğrudan sayfanın yüklenme hızı ve etkileşim kabiliyetinden etkilenir. HTTP2’nin veri aktarım yöntemlerindeki temel iyileştirmeleri, doğrudan sayfa yükleme süresini azaltır ve Core Web Vitals metriklerinin iyileştirilmesine, dolayısıyla sitenin arama sonuçlarındaki sıralamasının artmasına katkıda bulunabilir.
SEO projesi veren müşteriler için bu, HTTP2’yi destekleyen bir barındırma altyapısı (hosting veya sunucu) seçmenin, site performansını artırmak ve SEO’da daha yüksek başarı potansiyeli elde etmek için önemli bir yatırım olduğu anlamına gelir. SEO uzmanları içinse, HTTP2’nin sunucuda aktif olması teknik SEO kontrollerinin ilk adımlarından biridir ve bu protokolün avantajlarını anlamak, gerekli optimizasyonları buna göre gerçekleştirmelerine yardımcı olur.
Optimizasyon Tekniklerindeki Değişiklikler:
HTTP2’nin ortaya çıkışıyla birlikte, HTTP1.1 döneminde yaygın ve faydalı olan bazı optimizasyon teknikleri artık geçerliliğini yitirmiş hatta zararlı hale gelmiştir. Örneğin:- CSS ve JavaScript Dosyalarını Birleştirme (Combine Files): HTTP1.1’de bağlantı (connection) sınırlamaları nedeniyle istek sayısını azaltmak için birden fazla CSS dosyasını tek bir büyük dosyada, aynı şekilde birden fazla JavaScript dosyasını da başka bir dosyada birleştirmek yaygın bir uygulamaydı. Ancak HTTP2’de Multiplexing sayesinde istek sayısının çok olması büyük bir sorun değildir. Dosyaları birleştirmek, büyük ve yönetimi zor bir dosya oluşturur; ayrıca küçük bir değişiklik bile tüm dosyanın yeniden indirilmesini gerektirir. HTTP2’de CSS ve JS dosyalarının ayrı tutulması genellikle daha verimlidir çünkü sadece değişen dosya yeniden indirilir. Eski tekniklerin HTTP2’de kullanımı hız üzerinde ters etki yapabilir.
- Domain Sharding: HTTP1.1’de aynı anda daha fazla bağlantı kurabilmek için site kaynakları farklı alt alan adlarına dağıtılırdı (örneğin resimler images.example.com, JavaScript dosyaları js.example.com üzerinde). Böylece tarayıcı her alt alan adıyla birden fazla eşzamanlı bağlantı kurabiliyordu. Ancak HTTP2’de Multiplexing sayesinde tek bir bağlantı üzerinden çoklu istekler gönderilebildiği için Domain Sharding tamamen gereksiz hale gelmiştir. Üstelik her alt alan adı için DNS Lookup ve TLS Handshake yapılması gerektiğinden ek bir overhead (fazladan yük) oluşturur.
Web siteniz hâlâ eski ve yavaş teknolojiyle mi çalışıyor?
HTTP/2, yüksek hız ve verimlilik için webin yeni standardıdır. Sitenizin bu hayati ve gerekli teknolojiden geri kalmasına izin vermeyin. Altyapınızı modern web dünyasına hazırlıyoruz.
HTTPS Gerekliliği:
HTTP2 ile ilgili önemli noktalardan biri şudur: İlk standartta HTTP2 için HTTPS (TLS/SSL ile şifreli bağlantı) kullanımı kesin bir zorunluluk olarak belirtilmemiş olsa da, pratikte tüm büyük tarayıcılar (Chrome, Firefox, Safari, Microsoft Edge ve Blink tabanlı tarayıcılar) HTTP2’yi yalnızca güvenli bağlantılar (HTTPS) üzerinden uygulamışlardır. Dolayısıyla, HTTP2’nin avantajlarından yararlanabilmek için SSL sertifikasının etkinleştirilmesi ve web sitenizin HTTPS üzerinden yayınlanması fiilen zorunludur. İşveren açısından bu, bir SSL sertifikası edinme ve kurma gerekliliği anlamına gelir. Ancak günümüzde Let’s Encrypt gibi ücretsiz sertifikaların bulunması ve HTTPS’in hem güvenlik hem de sıralama açısından öneminin artması (Google açıkça HTTPS’i bir sıralama faktörü olarak belirtmiştir), bunu ek bir maliyet veya zorluk olmaktan çıkarmış, her web sitesi kurulumunun standart bir parçası haline getirmiştir. ✅
Sitemizin HTTP2 kullandığını nasıl anlarız ve nasıl etkinleştiririz?
Web sunucunuzun HTTP2’yi destekleyip desteklemediğini kontrol etmek için çeşitli çevrimiçi araçlar vardır; örneğin http2.pro veya GTmetrix gibi site hız testi araçlarının Waterfall sekmesi. GTmetrix aracında, Waterfall bölümünde her kaynağın yanında kullanılan protokol görüntülenir. Ayrıca sunucuda komut satırından curl komutunu kullanarak HTTP2 desteğini kontrol edebilirsiniz. Chrome tarayıcısında ise Developer Tools’u (genellikle F12 ile) açıp, Network sekmesine giderek, sütun başlıklarında sağ tıklayıp Protocol seçeneğini işaretleyerek hangi kaynakların hangi protokolle indirildiğini görebilirsiniz. HTTP2’yi etkinleştirmek için web sunucusu yapılandırmasına erişiminiz olmalıdır. Bu protokol, kullandığınız web sunucu yazılımı tarafından desteklenmeli ve aktif edilmelidir. Çoğu yaygın web sunucusu (Apache, Nginx, LiteSpeed, Microsoft IIS) doğrudan HTTP2 desteğine sahiptir veya gerekli modülleri bulunur.- Nginx için: Site yapılandırma dosyanızı düzenlemeniz gerekir (genellikle
/etc/nginx/sites-available/your_site_conf). 443 numaralı port (HTTPS) için kullanılan listen satırınahttp2eklemelisiniz. Ayrıca güvenli ve modern şifreleme setlerini (Cipher Suites) güncellemeniz önerilir. Değişikliklerden sonra yapılandırmayı test edip Nginx servisini yeniden başlatmalısınız. - Apache için:
mod_http2modülünü etkinleştirmeniz gerekir. Daha sonra site yapılandırma dosyasında (genellikle/etc/apache2/sites-available/your_site_conf.conf) veya genel ayar dosyasındaProtocols h2 http/1.1satırını ekleyin ya da güncelleyin. Ayrıca MPM (Multi-Processing Module) ayarına dikkat etmelisiniz; HTTP2 için MPM Event modülü, Prefork’tan daha uygundur ve aktif edilmelidir. Değişikliklerden sonra Apache servisini yeniden başlatın. - LiteSpeed için: LiteSpeed yönetim panelini (WebAdmin Console) kullanabilirsiniz. Configuration → Listeners kısmına gidip ilgili listener’ı seçin ve “Enable HTTP2” seçeneğini aktif edin. Değişiklikleri kaydedip LiteSpeed’i yeniden başlatın.
HTTP2’nin Olası Kısıtlamaları:
Her teknolojide olduğu gibi, HTTP2’nin de bazı zorlukları ve sınırlamaları olabilir, ancak avantajları çok daha fazladır.- İstemci tarafında kaynakların saklanması: Server Push ile sunucu kaynakları tarayıcıya gönderir, ancak istemci (tarayıcı) hangi push edilen kaynakların saklanacağı üzerinde tam kontrole sahip değildir. Bu durum, tarayıcının önbelleğinde zaten mevcut olan kaynakların tekrar gönderilmesine yol açabilir ve bu da bant genişliği israfı anlamına gelir.
- Eski sistemlerle tam uyumsuzluk: HTTP2 geliştirilmiş olsa da HTTP1.1 ile tam yapısal uyumluluğa sahip değildir (ikili çerçeveleme — binary framing — katmanı nedeniyle). Yine de modern web sunucuları ve tarayıcılar bu farklılığı iyi yönetir ve HTTP2 desteklenmediğinde otomatik olarak HTTP1.1’e geri döner. Asıl sorun, HTTP2’yi hiç desteklemeyen çok eski sistemler veya kütüphanelerde ortaya çıkabilir.
- HTTPS gerekliliği: Daha önce belirtildiği gibi, tarayıcılar pratikte HTTPS kullanımını zorunlu hale getirmiştir. Bu, SSL/TLS desteklemeyen veya doğru yapılandırılmamış eski sistemler ve cihazlar için sorun yaratabilir.
- Sürekli gelişim: Her yeni teknoloji gibi HTTP2 de gelişmeye devam etmektedir ve bazı çok yeni özellikler tüm tarayıcılarda tam olarak desteklenmeyebilir. Ancak HTTP2, 2015’ten beri standart haline gelmiş olup yaygın bir desteğe sahiptir.
Sıkça Sorulan Sorular
HTTP2’yi etkinleştirmek sitemi yavaşlatabilir mi?
Hayır, tam tersine. HTTP2 özellikle web sitelerinin hızını ve verimliliğini artırmak için tasarlanmıştır.
Tüm hosting (web barındırma) şirketleri HTTP2’yi destekliyor mu?
Mutlaka değil. Günümüzde çoğu güvenilir hosting şirketi, özellikle VPS (Sanal Sunucu) ve özel sunucu planlarında HTTP2’yi desteklemekte ve etkinleştirmiştir. Ancak daha ucuz veya eski paylaşımlı hosting planlarının bazıları hâlâ HTTP1.1 kullanıyor olabilir.
HTTP2 kullanmak için web sitemin kodlarını (HTML, CSS, JavaScript) değiştirmem gerekir mi?
Hayır. HTTP2, aktarım katmanında (transfer layer) ve tarayıcı ile sunucu arasındaki iletişim yönteminde bir geliştirmedir. HTTP1.1 üzerinde çalışan tüm kodlar ve uygulamalar, hiçbir değişiklik gerektirmeden HTTP2 üzerinde de çalışır.
HTTP2’yi etkinleştirmek için HTTPS (güvenli bağlantı) kullanmak zorunlu mu?
Teknik açıdan ilk standartta zorunlu değildi, ancak pratikte evet, zorunludur.
HTTP2 ile HTTP3 arasındaki temel fark nedir?
En temel fark, taşıma katmanı protokolündedir (Transport Layer Protocol). HTTP2 (HTTP1.1’de olduğu gibi) TCP protokolü üzerinde çalışır.
